Η ανεργία απειλεί την κοινωνική συνοχή.

Η ανεργία έχει πλέον εδραιωθεί και έχει γίνει η μακροχρόνια μάστιγα για ενάμισι εκατομμύρια Ελλήνων και μήνα με τον μήνα απειλεί  εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι 97 στους 100 ανέργους του 2011 παραμένουν χωρίς εργασία μέχρι και σήμερα, δηλαδή μόνο 3 τους 100 ανέργους από 2011 μπόρεσαν να βρουν δουλειά και αν σε αυτούς εξετασθεί η ποιότητα της εργασίας που βρήκαν θα απογοητευτεί. Στην πλειοψηφία τους, όσοι βρήκαν δουλειά είναι μερικώς απασχολούμενοι. Πέρα από την έκρηξη της ανεργίας των νέων, καταγράφεται σοβαρό πρόβλημα απορρόφησης στην αγορά εργασίας ατόμων άνω των 45 ετών.

Χρησιμοποιώντας στοιχεία από διαφορετικές πηγές παρουσιάζουμε το παλζ της ανεργίας τόσο ως προς τα ποσοτικά όσο και ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής.

Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Αρχής  το ποσοστό ανεργίας τον Αύγουστο βρέθηκε στο 27,3%, έναντι 25,5% του αντίστοιχου μήνα του 2012.  Το σύνολο των απασχολουμένων κατά τον Αύγουστο του 2013 εκτιμάται ότι ανήλθε σε 3.631.430 άτομα, οι άνεργοι ανήλθαν σε 1.365.406 άτομα, ενώ ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός έφτασε τα 3.360.334 άτομα.

Παρά το κλίμα της «κυβερνητικής αισιοδοξίας» για τους δείκτες του τουρισμού, ότι αυτός θα «προσφέρει» στην εθνική οικονομία και επομένως θα μειώσει την ανεργία, τα αποτελέσματα δεν επιβεβαίωσαν την κυβερνητική αισιοδοξία. Στην κορύφωση του τουριστικού κύματος, μέσα σε ένα μήνα  έχασαν την δουλειά τους 6.557 άτομα, σε σχέση με τον Ιούλιο του 2013 (αύξηση 0,5%).

Οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 88.242 άτομα σε σχέση με τον Αύγουστο του 2012 (μείωση 2,4%) και αυξήθηκαν κατά 9.777 άτομα σε σχέση με τον Ιούλιο του 2013 (αύξηση 0,3%).

Ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός, τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, ανήλθε σε 3.360.334 άτομα και μειώθηκε κατά 620 άτομα σε σχέση με τον Αύγουστο 2012 (μείωση 0,02%) και κατά 9.068 άτομα σε σχέση με το Ιούλιο 2013 (μείωση 0,3%).

Το ποσοστό ανεργίας των γυναικών καταγράφεται στο 31,1%, υψηλότερο κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από των ανδρών (24,1%). Ενώ, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας 60,6% παρατηρείται στους νέους ηλικίας έως 24 ετών, το οποίο στις νέες γυναίκες φθάνει στο 66,4%.

Ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται σε όσους δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (43,5%) ενώ ακολουθούν  όσοι έχουν τελειώσει μερικές τάξεις δημοτικού (39,6%). Τα χαµηλότερα ποσοστά παρατηρούνται σε όσους έχουν διδακτορικό ή µεταπτυχιακό (14,2%) και στους πτυχιούχους της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης (17,7%).

Οι οικονομικά μη ενεργοί, δηλαδή τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, αυξήθηκαν κατά 21.830 άτομα σε σχέση με τον Ιούλιο του 2012 (+0,7%) και κατά 7.863 άτομα σε σχέση με το Ιούνιο του 2013 (+0,2%) και διαμορφώθηκαν σε 3.375.636 άτομα.

Η αυξανόμενη δυσκολία εύρεσης εργασίας λόγω της παρατεταμένης ύφεσης οδηγεί σε αύξηση της διάρκειας της ανεργίας, γεγονός που συντελεί στη συνεχή διεύρυνση της ομάδας των μακροχρόνια ανέργων (δηλαδή όσων αναζητούν εργασία πάνω από 12 μήνες).

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (Α΄ Τρίμηνο του 2013), από το σύνολο των ανέργων το 65,6% (888,7 χιλ.) είναι μακροχρόνια άνεργοι, ενώ το 22,8% είναι νέοι άνεργοι, δηλαδή εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση. Τρομακτικό είναι το νούμερο, για όσους είναι πάνω των 45 ετών το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο  75,2% και για τις γυναίκες άνω των 45 ετών ανέρχεται  στο 80,7%.

Με βάση τις εκτιμήσεις τις Τράπεζας της Ελλάδος, το 2013 το μέσο ποσοστό ανεργίας αναμένεται να κυμανθεί ελαφρώς υψηλότερα του επίπεδου στο οποίο βρισκόταν στο τέλος του 2012 και να διαμορφωθεί κοντά στο 28%.

Χαρακτηριστικά στοιχεία της ανεργίας

Η εκτίναξη του ποσοστού ανεργίας συνοδεύεται από τη διαφοροποίηση της σύνθεσης των ανέργων ως προς τα διάφορα δημογραφικά χαρακτηριστικά τους (ηλικία, φύλο, μόρφωση κλπ.). Εξετάζοντας τη σύνθεση των συνολικά καταγεγραμμένων ανέργων με βάση την ηλικία προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

Από τους 1.355.237 άνεργους (Α΄ Τρίμηνο του 2013), ποσοστό 42,4% (575,2 χιλ. περίπου) είναι άτομα ηλικίας 30-44 ετών, ενώ το 26,2% (355,7 χιλ. άτομα) είναι ηλικίας 45-64 ετών. Ωστόσο, με βάση το ποσοστό συμμετοχής των ατόμων κάθε ηλικιακής ομάδας στο συνολικό πληθυσμό, είναι ξεκάθαρο ότι η ομάδα που κατ’ εξοχήν πλήττεται από την ανεργία είναι οι νέοι και ειδικότερα τα άτομα ηλικίας 15-19 και 20-24, όπου το ποσοστό ανεργίας τους είναι το υψηλότερο, καθώς φτάνει το 73,4% και το 57,9% αντίστοιχα κατά το Α’ Τρίμηνο του 2013.

Σε επίπεδο αποκεντρωμένων διοικήσεων της χώρας, τις τρεις πρώτες θέσεις κατέχουν, η Ήπειρος- Δυτική Μακεδονία (29,7% τον Αύγουστο εφέτος από 27,6% τον Αύγουστο πέρυσι), η Μακεδονία- Θράκη (28,5% από 26,1%) και η Αττική (27,5% από 26,7%). Ακολουθούν, η Κρήτη (27,3% από 19,1%), η Θεσσαλία- Στερεά Ελλάδα (26,9% από 26,1%), η Πελοπόννησος- Δυτική Ελλάδα- Ιόνιοι Νήσοι (25,1% από 23,4%) και το Αιγαίο (23,1% από 18,1%)..

Από τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, προκύπτει ότι:

Περίπου το 50% των ανέργων βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας για τουλάχιστον ένα έτος, επομένως, καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη όχι μόνο η ένταξη αλλά και η επανένταξη στην αγορά εργασίας...

Το επίδομα των 360 ευρώ λαμβάνουν μόλις 138.142, ενώ το 63% (544.537) βρίσκεται στην παραγωγική ηλικία από 30 έως 54 ετών, καταδεικνύοντας ότι το κύμα απολύσεων και τα λουκέτα στις επιχειρήσεις συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό

Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό ανεργίας στις ηλικίες από 55 έως 64 ετών, το οποίο ξεπερνά το 10%. Στις ηλικίες εκείνες δηλαδή που βρίσκονται λίγο πριν από την σύνταξη ή θεωρείται δύσκολη η επανένταξη τους στην αγορά εργασίας.

Εν τω μεταξύ, από την αρχή του νέου έτους (2014) ακόμη λιγότεροι άνεργοι θα μπορούν να λάβουν το επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ αφού προβλέπεται εκ νέου αλλαγή στα κριτήρια χορήγησης βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.

 Το 2013 είχε θεσπιστεί περιορισμός που άφηνε ανέργους χωρίς το επίδομα ανεργίας αφού εάν ένας δικαιούχος είχε 450 ημέρες επιδότησης την τελευταία τετραετία δεν μπορούσε να λάβει το βοήθημα. Σύμφωνα με το νέο κριτήριο που θα ισχύσει, το όριο των ημερών επιδότησης μειώνεται κατά 50. Επομένως, εάν εντός  τετραετίας ο άνεργος έχει επιδοτηθεί για χρονικό διάστημα μικρότερο των 400 ημερήσιων επιδομάτων, δικαιούται να επιδοτηθεί λόγω ανεργίας για τον υπόλοιπο αριθμό ημερήσιων επιδομάτων, μέχρι τη συμπλήρωση του ανώτατου ορίου των 400 ημερήσιων επιδομάτων.

Πως, όμως, αποτυπώνουν την εικόνα της ανεργίας οι εταιρείες αξιοποίησης ανθρώπινου δυναμικού που είναι άμεσα συνδεδεμένες με την αγορά εργασίας;

Δραματική μείωση της απασχόλησης, η οποία «αντανακλά τις αρνητικές προσδοκίες για γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας», αποτυπώνεται σε σχετική μελέτη της ICAP Group. Όπως αναφέρεται σε αυτή, η σωρευτική υποχώρηση του ΑΕΠ κατά  ποσοστό της τάξης του 20% στο διάστημα 2008-2012 συνοδεύθηκε από σχεδόν ισοδύναμη μεταβολή της απασχόλησης -19%. Σε κάθε οκτώ εργαζομένους αντιστοιχούν τρεις άνεργοι και -σύμφωνα με την ICAP- η δραματική μείωση της απασχόλησης αντανακλά τις αρνητικές προσδοκίες για γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας, όπως αποτυπώνονται και στην εξέλιξη των επενδύσεων, παρά τις αλλαγές που επιβλήθηκαν σχετικά με την ευελιξία του θεσμικού πλαισίου της αγοράς εργασίας.

Χάθηκαν 900.000 μέσα σε τέσσερα χρόνια!

Σύμφωνα την επεξεργασία των στοιχείων, από το 2ο τρίμηνο του 2009 μέχρι το αντίστοιχο τρίμηνο του 2013 χάθηκαν περίπου 900.000 θέσεις εργασίας. Οι 162.700 προήλθαν από τον άμεσο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, (το 2ο τρίμηνο 2009 απασχολούνταν 1.031.200 άτομα, ενώ στο 2ο τρίμηνο του 2013 έχουν απομείνει 842.700 άτομα), ενώ οι 737.100 από τον ιδιωτικό τομέα, (το 2009 απασχολούνταν 3.526.500 άτομα και στο 2ο τρίμηνο του 2013 απέμειναν 2.789.400).

Η μείωση της απασχόλησης προήλθε, κυρίως, από ένα κλάδο που σχεδόν σήμερα δεν υπάρχει. Ο κλάδος των κατασκευών-ορυχείων ,που έχει σχεδόν σβήσει, από 354,2 χιλιάδες άτομα που απασχολούντα το 2010 σήμερα απασχολούνται μόλις 183,5 χιλιάδες άτομα. (-170,7 άτομα) από τους υπόλοιπους  κλάδους εκείνος του χονδρικού-λιανικού εμπορίου  έχει προσθέσει (-43.200 άτομα, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2012), της μεταποίησης (-36.200 άτομα) και της εκπαίδευσης (-32.500 άτομα).

Μειώθηκαν και προσωρινά απασχολούμενοι

Ένα στοιχείο που χαρακτήριζε την αγορά εργασίας τα προηγούμενα έτη ήταν η συνεχής αύξηση του ποσοστού των προσωρινά απασχολουμένων. Συγκεκριμένα το ποσοστό της προσωρινής εργασίας (ως προς το σύνολο των μισθωτών) ανερχόταν (το Δ΄ Τρίμηνο του 2010) σε 12,3%, ενώ τρία έτη πριν ήταν 10,7%. Ωστόσο, την διετία (2011-2012) το ποσοστό των προσωρινά απασχολουμένων ήταν μειωμένο συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη, με αποτέλεσμα να κυμανθεί σε επίπεδα κάτω του 10% το 2012 (9,8% το Δ’ Τρίμηνο του 2012) και (στο 9,2% το Α’ τρίμηνο του 2013 προσωρινά στοιχεία).

Η αύξηση του ποσοστού της προσωρινής απασχόλησης τα προηγούμενα έτη ουσιαστικά επήλθε ως πρώτη αντίδραση αρκετών επιχειρήσεων στην κρίση, με την υποκατάσταση των μόνιμων εργαζομένων με προσωρινά απασχολούμενους. Εντούτοις, στη συνέχεια, η ένταση της οικονομικής ύφεσης πιθανολογείται ότι οδήγησε αρκετές επιχειρήσεις στη μείωση ακόμη και των προσωρινά απασχολουμένων. Γεγονός που αποδεικνύει και αυτός ο στόχος, μείωση της ανεργίας με εργαλείο την προσωρινή απασχόληση με  της κυβέρνησης κατάρρευσε.

Οι νέες προσλήψεις που αφορούν συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης μειώθηκαν κατά 18,4% και διαμορφώθηκαν σε 375.843 το 2012. Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται διεύρυνση του ποσοστού των μερικώς και εκ περιτροπής απασχολούμενων στο σύνολο των νέων συμβάσεων τα τελευταία έτη (45,1% το 2012 από μόλις 21% το 2009).

Περαιτέρω, επισημαίνεται το γεγονός, ότι κατά το 2012 σημειώθηκαν 84.490 μετατροπές συμβάσεων, εκ των οποίων οι 49.640 (58,8%) αφορούσαν μετατροπή από πλήρη σε μερική απασχόληση και οι 34.850 (40,2%) από πλήρη σε εκ περιτροπής εργασία. Τα παραπάνω μεγέθη αναδεικνύουν το φαινόμενο της έντονης τάσης μετατόπισης προς τις λεγόμενες «ευέλικτες μορφές» απασχόλησης.

Παράλληλα, αρνητικός για 15ο συνεχόμενο τρίμηνο παραμένει ο Δείκτης Προοπτικών Απασχόλησης σύμφωνα με την έρευνα της Manpower για το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Το 12% των εργοδοτών αναμένει αύξηση των ατόμων που απασχολεί, το 16% μείωση, ενώ το 69% εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει κάποια μεταβολή.

Οι χαμηλότερες Προοπτικές Απασχόλησης λόγω εποχικότητας καταγράφονται στον τομέα του Τουρισμού καθώς και στους τομείς της Μεταποίησης και του Ηλεκτρισμού, Φυσικού Αερίου και Ύδρευσης. Αντίθετα, ανοδικά κινούνται οι τομείς των Χρηματοοικονομικών, Ασφαλειών, Ακίνητης Περιουσίας και Παροχής Υπηρεσιών προς Επιχειρήσεις.

Τι στοιχεία έχουν στα συρτάρια τους οι αρμόδιοι εκτός συνόρων;

Σύμφωνα με την EUROSTAT, η Ελλάδα, βάσει των στοιχείων Ιουνίου, παραμένει στην πρώτη θέση της ανεργίας στην Ευρώπη  με 27,9%, ενώ ακολουθεί η Ισπανία με 26,2%.

Σε ό,τι αφορά στην ανεργία των νέων, επίσης η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση με 58,8% στην ηλικιακή κατηγορία 15-24 ετών. Κι όλα αυτά όταν η μέση ανεργία στην Ευρωζώνη κυμαίνεται στο 12%.

Εκτίναξη της ανεργίας στην Ελλάδα στο 28,4% στο τέλος του 2014 προβλέπει έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την ανεργία στην Ευρωζώνη και συνολικά για τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. Επίσης, ο ΟΟΣΑ κάνει ειδική αναφορά στον κίνδυνο εμφάνισης διαρθρωτικής ανεργίας στην Ελλάδα, δηλαδή ανεργίας που δεν θα σχετίζεται με την ύφεση της οικονομίας, αλλά θα παραμένει σε υψηλά επίπεδα ανεξάρτητα από το εάν η χώρα έχει επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης.

Ποιές είναι οι προβλέψεις για την εξέλιξη της ανεργίας; Σύμφωνα με το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, το ποσοστό ανεργίας έως το τέλος του έτους θα ανέλθει στο 30% , με προοπτική να αυξηθεί περαιτέρω στο 31,5% το 2014. Ενώ η ανεργία για το 2013  φθάνοντας στα επίπεδα του 1961, (26,4% το 1961), όταν η χώρα ζούσε ένα μεγάλο μεταναστευτικό κύμα.

Προχωρώντας ακόμη ένα βήμα, εκτιμά ότι η ανεργία το 2016 θα εκτιναχθεί στo 34%. Προβλέπεται πως η ανεργία θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα για επτά χρόνια ακόμα, έως το 2020, βυθίζοντας σε τέλμα μια ολόκληρη γενιά νέων Ελλήνων. Προσθέτουν δε, ότι τον Μάρτιο οι άνεργοι ήταν 1.300.000. Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε χώρα του δυτικού κόσμου τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ περίπου 1 εκατ. θέσεις εργασίας έχουν χαθεί από τον Οκτώβριο του 2008.  

Το υπουργείο Εργασίας από την πλευρά του, βασιζόμενο στα στοιχεία του ηλεκτρονικού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, επισημαίνει ότι οι προσλήψεις το 8μηνο του τρέχοντος έτους σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστημα ήταν αυξημένες κατά 71.318.

Ωστόσο δεν έχει διευκρινιστεί αν οι προσλήψεις ήταν κατά κύριο λόγο εποχικού χαρακτήρα, ενώ δεν υπάρχει εικόνα για τους όρους και τις αμοιβές απασχόλησής τους.

Υψηλός παραμένει ο αριθμός των αποχωρήσεων που άγγιξε τις 535.000, με το μεγαλύτερο αριθμό να καταγράφεται στις ηλικίες από 30 έως 44 ετών.

ΙΚΑ μόνο το 55% εργάζεται με πλήρη απασχόληση

Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΚΑ, το 55% των εργαζομένων στις κοινές επιχειρήσεις εργάζεται με πλήρη απασχόληση, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό με ευέλικτες μορφές.

Όμως, η ανεργία έχει ποικίλες κοινωνικές και οικονομικές παρενέργειες:

Καταρχήν ο μεγάλος κίνδυνος της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Αφορά στους ίδιους τους ανέργους, αλλά και στους εργαζόμενους οι οποίοι υπό την πίεση της ανεργίας αποδέχονται  επισφαλείς μορφές εργασίας με εξαιρετικά χαμηλές αποδοχές.

Σύμφωνα με το  Παρατηρητήριο Φτώχειας, Ανισότητας και Κοινωνικού Αποκλεισμού και το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ η  Ελλάδα εμφανίζει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στην ΕΕ των «27» μετά τη Λετονία.

Κατά την Ελληνική Στατιστική Αρχή το ποσοστό των πολιτών που αντιμετωπίζει συνθήκες φτώχειας αυξήθηκε από το 16,3% το 2010 -έτος ένταξης στο Μνημόνιο- στο 22,9% του πληθυσμού το 2011, ενώ η EUROSTAT δίνει περίπου έναν στους τρεις κάτω από το όριο της φτώχειας

Σε μελέτη της ΓΣΕΕ επισημαίνεται ότι η συμβολή του κράτους στην συντήρηση των ανέργων είναι περιορισμένη, καθώς μόνο το 12% των ανέργων λαμβάνει επίδομα ανεργίας από τον ΟΑΕΔ. Τέσσερις στους δέκα ανέργους αναζητούν στήριξη στην οικογένεια, για να αντιμετωπίσουν οικονομικά την ανεργία. Και το ερώτημα που θέτουν οι συντάκτες, είναι ουσιαστικό: Τι δυνατότητες παρέμβασης έχει η οικογένεια, όταν το ποσοστό ανεργίας υπερβεί το 30% και 1 στους 5 άνω των 45 ετών, αυτών δηλ. που συνθέτουν οικογένειες, δεν μπορεί να επιβιώσει;

Σε ότι αφορά στο ασφαλιστικό, η ανεργία συμβάλλει στην δραματική επιδείνωση της οικονομικής αιμορραγίας. Στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων εκτιμούν ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα ανεργίας, οι απώλειες για το σύστημα αγγίζουν τα  250 με 300 εκατ. Ευρώ.

Συμπερασματικά, η επιδείνωση στην αγορά εργασίας είναι ραγδαία την τελευταία τριετία, λόγω της συνεχιζόμενης και παρατεταμένης ύφεσης με συνέπεια ο χάρτης της Αγοράς Εργασίας να αλλάζει, με έντονα αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση. Εξάλλου, η ανησυχία των ιδίων των απασχολουμένων για τις προοπτικές της αγοράς εργασίας φαίνεται και από το γεγονός ότι σε αναζήτηση εργασίας επιδίδονται και άτομα που ήδη έχουν εργασία (3,7% των απασχολούμενων το Α’ εννεάμηνο του 2012, έναντι 3% το αντίστοιχο διάστημα του 2011), επειδή μεταξύ άλλων αναζητούν καλύτερη θέση εργασίας ή φοβούνται/γνωρίζουν ότι θα απολέσουν τη θέση τους.

Βέβαια το οικονομικό επιτελείο ζει το όνειρο του και βλέπει μείωση της ανεργίας στο 24,5% προϋπολογισμός.

Πηγή: 
Στοιχεία από ΕΛΣΤΑ, ICAP, IKA, OΑΕΔ, ΙΝΕ , EUROSTAT

Επεξεργασία:http://thelefttoday.blogspot.gr/