Οι τελευταίες ειδήσεις για την οικονομική και δημοσιονομική εξέλιξη στην Ελλάδα ηχούν εντυπωσιακά θετικές. Περίπου σαν να πρόκειται για την αναγέννηση του φοίνικα από τις στάχτες, πολλοί οικονομικοί αναλυτές βλέπουν να έρχεται το τέλος της βάρβαρης κατρακύλας της ελληνικής οικονομίας. Πριν από μερικές ημέρες, ακόμη και το hedge fund του δισεκατομμυριούχου Τζον Πόλσον διαμήνυσε ότι τώρα σκοπεύει να στοιχηματίσει στην ανάκαμψη - τουλάχιστον στην ανάκαμψη των ελληνικών τραπεζών. Η ελληνική κυβέρνηση βομβαρδίζει με θετικά νέα:
Για πρώτη φορά από την έναρξη της ύφεσης το 2008, ο ρυθμός της επιβράδυνσης της οικονομίας θα είναι μικρότερος από την αρχική πρόβλεψη, και θα κλείσει στο τέλος της χρονιάς στο -3,8%, από το αρχικό -4,2%. Ακόμη και το Ινστιτούτο για τη Γερμανική Οικονομία, που ελέγχεται από τους συνδέσμους εργοδοτών, βλέπει τώρα «φως στο βάθος του τούνελ». Ειδήσεις επιτυχίας έρχονται και από το δημοσιονομικό επίπεδο: Στο τέλος των πρώτων επτά μηνών αυτού του έτους, η ελληνική κυβέρνηση παρουσιάζει πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της και μάλιστα ύψους 2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Μήπως οι επικριτές της περιοριστικής πολιτικής, που επιβλήθηκε στην Ελλάδα ως αντάλλαγμα για την οικονομική βοήθεια, έκαναν λάθος; Μήπως το πρόγραμμα λειτουργεί; Μια ματιά στα στοιχεία πείθει αμέσως για το αντίθετο. Όλοι αυτοί οι αισιόδοξοι που μιλούν για ανάκαμψη δεν έχουν καταλάβει ούτε τα αίτια, αλλά ούτε και τον μηχανισμό εξέλιξης αυτής της βαθιάς ύφεσης, που στηρίζεται σε μια διαρθρωτική κρίση. Το σπιράλ της επιβράδυνσης, που προκαλείται από τον συνδυασμό των δανείων από τον μηχανισμό στήριξης -και του τιμήματός τους, τις μαζικές περικοπές στον προϋπολογισμό- και της αύξησης των φόρων για τις μάζες, δεν έχει ανακοπεί. Τα χρήματα από τον μηχανισμό στήριξης πηγαίνουν σχεδόν αποκλειστικά στην αποπληρωμή των ελληνικών ομολόγων που λήγουν. Ούτε ευρώ δεν πηγαίνει στην ανάκαμψη, στην ενδυνάμωση της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια ώρα, το «αντάλλαγμα» για την οικονομική βοήθεια, η πολιτική λιτότητας, στραγγαλίζει την εσωτερική ζήτηση.
Στα έξι χρόνια της ύφεσης, η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε περισσότερο από 17%. Η αγοραστική δύναμη του ελληνικού πληθυσμού κινείται στα επίπεδα του 1999. Το πιο βάρβαρο σύμπτωμα της συστημικής κρίσης είναι η υψηλή ανεργία, την οποία συχνά ξεχνούν να αναφέρουν οι αισιόδοξοι, όταν διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις επιτυχίας. Έχει φτάσει το 28% για το σύνολο του πληθυσμού και το 65% για τους νέους, που δεν έχουν καμία επαγγελματική προοπτική. Η μετανάστευση που προκαλεί αυτή η ανεργία, κυρίως ειδικευμένου εργατικού δυναμικού, στερεί από την Ελλάδα τους ανθρώπους εκείνους που χρειάζεται για να σταθεί ξανά στα πόδια της.
Το κεντρικό πρόβλημα παραμένει: οι αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής λιτότητας στο σύνολο της οικονομίας και στον κρατικό προϋπολογισμό εξακολουθούν να υποτιμώνται. Μόνο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έκανε μια κάποια αυτοκριτική στη δική υποτίμηση αυτών των επιπτώσεων, πλην όμως χωρίς να προτείνει την έξοδο από την πολιτική της λιτότητας. Ο αρνητικός πολλαπλασιαστής, που προβλέπει ότι μια οικονομία βυθίζεται πολλαπλά, ως αποτέλεσμα της μείωσης των δαπανών και της αύξησης της φορολογίας, υποτιμήθηκε δραματικά. Το ΔΝΤ υπολόγιζε σε ένα 0,5%, στην πράξη το ποσοστό σχεδόν τετραπλασιάστηκε.
Αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγινε ρεζίλι με την πρόβλεψή της την άνοιξη του 2011 ότι η Ελλάδα θα είχε μηδενική ανάπτυξη. Στην πράξη, η επιβράδυνση της ελληνικής οικονομίας κινήθηκε εκείνη τη χρονιά στο -6%. Η σημερινή αισιοδοξία που βασίζεται σε απειροελάχιστα δείγματα ανάκαμψης διαλύεται από τη σκληρή γλώσσα των απλών μαθηματικών.
Προς τι λοιπόν αυτή η ρητορική της ανάκαμψης; Τα κίνητρά της είναι οφθαλμοφανή. Αυτές οι ψευδείς ειδήσεις επιτυχίας στόχο έχουν να τορπιλίσουν τον αναπόφευκτο τρίτο γύρο οικονομικής βοήθειας από τον μηχανισμό στήριξης. Τα hedge funds, που αδιαφορούν για την συνολική οικονομική κατάσταση, στοιχηματίζουν σε κέρδη από τις ελληνικές τράπεζες, που διασώθηκαν με δημόσια κεφάλαια. Ταυτόχρονα, αυξάνουν την πίεση στην ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει με την ιδιωτικοποίηση του τραπεζικού τομέα.
Το να πιστεύει κανείς σήμερα ότι από τις στάχτες της λιτότητας θα αναγεννηθεί ο ελληνικός φοίνικας είναι ανόητο. Αντίθετα, απαιτούνται μια σειρά νέα μέτρα: Πρώτον, ένα τρίτο πακέτο χρηματοδότησης για την εξυπηρέτηση του χρέους, καθώς η Ελλάδα για καιρό δεν πρόκειται να ξαναβγεί στις αγορές. Ωστόσο, πολύ πιο γρήγορη ελάφρυνση του χρέους θα έφερνε ένα κούρεμα. Δεύτερον, θα πρέπει επιτέλους η όποια βοήθεια προς την Ελλάδα να μην απαιτεί ως αντάλλαγμα μέτρα λιτότητας. Αντίθετα, θα πρέπει να διοχετεύεται στην ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας. Τρίτον, η χώρα θα πρέπει να ασχοληθεί επιτέλους με την όχι και τόσο απλή υπόθεση να κάνει ανταγωνιστική την οικονομία της, μέσω της δημιουργίας μεσαίων επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό. Τέταρτον, απαιτείται μια εκ βάθρων διοικητική μεταρρύθμιση, με τελικό στόχο την "good governance", μια μεταρρύθμιση που την χρωστά η Ελλάδα στον εαυτό της.
* Ο Ρούντολφ Χίκελ είναι καθηγητής Οικονομίας στο πανεπιστήμιο της Βρέμης
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου